“Erreferentzia izan nahi dugu robotikaren eta automatizazioaren arloan, berrikuntza teknologikoa sustatuz eta gure bazkideen gaitasunak indartuz”
Robotekin sortu zela bi urte bete direnean, Erik Echanizek, egungo CEOak, egindako bidea berrikusten du, eraldaketa digital geldiezin horren potentziala aztertzen du, eta 2025-2027 Plan Estrategikoan finkatutako helburu estrategikoak xehatzen ditu.
Jaio eta bi urtera, zein puntutan esango zenuke dagoela Robotekin une honetan?
Garapenaren lehen etapetan dago, klusterraren oinarriak sendotuz eta bazkide kopurua handituz. Puntu horretan, funtsezkoak dira hasierako arrakasta-kasuak sortzeko egiten diren lehen urratsak eta ekintzak, egungo bazkideak atxikitzeko eta, aldi berean, parte-hartzaile berriak erakartzeko. Datozen urteetan elkarlaneko proiektuen sorrera sustatzea eta klusterraren aliantza estrategikoak indartzea aurreikusten da. Lantaldeak modu autonomoan hasten dira lanean ekimenak bultzatzeko, eta Robotekini aukera ematen diote beharrezko aliantzak egiteko, bai barruan, bai estatuan eta nazioartean, proiektuak sortzea eta gauzatzea errazteko. Hala, erreferente izan nahi dugu robotikaren eta automatizazioaren arloan, berrikuntza teknologikoa sustatuz eta bazkideen gaitasunak indartuz. Lankidetzaren, balio-sareak sortzearen eta inpaktu handiko proiektuak garatzearen bidez, klusterrak parte hartzen duten enpresen hazkundeari laguntzeaz gain, eskualdeko ekosistema teknologikoa bultzatzen lagunduko du, eta funtsezko eragile gisa kokatuko du estatuan eta nazioartean.
Jaio zinen helburua aldatu al da nolabait?
‘Hub’ hori robotika eta automatizazioko euskal ekosistemaren erdigunea izango da. Gainera, laguntza-tresna bat da, Euskadin teknologia transferitzen lagunduko duena eta industria-eredu digital eta jasangarri berri bat bultzatzen lagunduko duena, eta, aldi berean, gure lehiakortasuna hobetzen lagunduko duena. Hori dela eta, ekosistema berritzaile erreferente bihurtu gara eragileen artean sortuko diren interakzioei esker. Interakzio horiei esker, fabrikatzaileak eta azken erabiltzaileak eskutik joango dira, bai eta prestakuntza-erakundeak ere, beren hezkuntza-programak merkatuaren beharretara egokitu ahal izango baitituzte, eta startupak ikaskuntza-ingurune seguru batean heldu ahal izango dira.
Zeinek osatzen dute gaur egun “hub”-aren egitura eta balio-kate osoko zein sektoretan?
Egiturak balio-kate osoko ordezkariak biltzen ditu. Hasi fabrikatzaileetatik (teknologia sortu eta robotak fabrikatzeaz arduratzen diren eragileak) eta zerbitzu-hornitzaileetaraino (robotak ‘serbitu’ ahal izateko programak eta osagaiak sortzen dituztenak), eta trebakuntzatik igaroz (prestakuntza-ibilbideak robotikaren eta automatizazioaren beharretara egokitzen dituzten hezkuntza- eta prestakuntza-erakundeak), I+G (robotikari eta automatizazioari buruzko proiektuetan parte hartzen duten ikerketan, garapen teknologikoan eta/edo berrikuntzan dihardutenak), azken erabiltzaileak (beren negozioa robotikarekin zuzenean lotuta ez duten, robotak erabiltzen dituzten eta robotikaren garapenaz zuzenean baliatzen diren enpresak eta erakundeak) eta startup-ak (enpresa hasiberriak, zeinak sustatuko baitira eta haiei emango baitzaie laguntza bereziki).
Eta zein ikuspegirekin?
Gure jarduera oso zeharkakoa da, robotikaren eta automatizazioaren erabiltzaile izan daitezkeen sektore guztiei euskarria eta soluzioak emateko, lehiakortasuna hobetzeko palanka gisa eta talentuaren trakzio-elementu bereizgarri gisa. Azken urte honetan hazkunde positiboa izan dugu, 26 bazkide sortzailetik 58ra igaroz. Aipatzekoa da eragileen banaketa orekatua dela, nahiz eta I+G+B arloan lan egiten duten eragile gehiagok parte hartzea nahiko genukeen.
Hitz egin dezagun Robotekin-ek datozen bi urteetarako itxi berri duen Plan Estrategikoaz. Zer helburu daude finkatuta ibilbide-orrian?
Robotekin-en 2025-2027 aldirako Helburu Estrategikoak definitu dira, hainbat lankidetza-dinamikatan lortutako ekarpen nagusiak barne hartzen dituen diagnostikoan oinarrituta. Dinamika horietan, ekosistemako eragile nagusiek aktiboki parte hartu dute, bai eta Plan honen esparruan egindako elkarrizketa estrategikoetatik eratorritako gomendioek ere. Helburuak sei helburu estrategikoren eta 18 jarduera-ildoren inguruan egituratzen dira, eta horiek dira datozen urteetarako gure ekosistemaren lehentasun nagusiak. Esparru estrategiko horren helburua da planteatutako ikuspegirako ahaleginak modu argi eta eraginkorrean gidatzea, aurrerapen sendo eta iraunkorra sustatuz.
Zeintzuk dira sei helburu estrategiko horiek?
Euskadiko robotikaren eta automatizazioaren ekosistema nazioarteko erreferente gisa kokatzea; berrikuntza teknologikoa eta klusterreko bazkideen arteko lankidetza bultzatzea; robotikaren eta automatizazioaren alorrean talentua erakartzea, prestatzea eta hari eustea; automatizazioaren eta robotikaren bidez industriaren eraldaketa sustatzea; robotikaren hezkuntza-proiekzioa indartzea Euskadin; eta ekintzailetza eta startupak robotikan eta automatizazioan estimulatuko dituen ingurune bat sortzea.
Epe labur-ertainean, zer joerari erreparatu behar dio sektoreak robotikari eta automatizazioari dagokienez?
Azken urteotan, robotikak eta automatizazioak hazkunde esponentziala izan dute, Adimen Artifizialak (IA), hodeiko konputazioak eta hainbat sektoretan gero eta irtenbide eraginkorragoak eskatzeak bultzatuta. Testuinguru horretan, teknologia-mota horien etorrerak markatuko du, zalantzarik gabe, industriaren norabidea datozen urteetan; esate baterako, robotikari aplikatutako adimen artifiziala.
Zein zentzutan?
IAren eta robotikaren konbinazioa automatizazioa birdefinitzen ari da. Robotak gai dira beren ingurunetik ikasteko, zeregin berrietara egokitzeko eta erabakiak denbora errealean hartzeko. Machine learning eredu aurreratuek aukera ematen dute robotek gizakiekin eta beste sistema adimendun batzuekin duten autonomia eta interakzio-gaitasuna hobetzeko.
“Azken urte honetan hazkunde positiboa izan dugu, 26 enpresa sortzaile izatetik 58 izatera igaro baikara”
Gero eta moldakorragoak eta eskuragarriagoak dira…
Robot kolaboratiboak (cobot-ak) ere industria goitik behera aldatzen ari dira, giza langileekin modu seguruan integratzen ari baitira. Programatzeko erraztasuna eta kostuak gero eta eskuragarriagoak dira, eta, horri esker, lehen ezartzen zailak ziruditen edo bideragarriak ez ziren sektoreetan erabiltzen ari dira, hala nola manufakturan, logistikan eta osasunean. Alde horretatik, eta logistikan eta azken milian automatizatzeko joera horri lotuta, enpresa askorentzat lehentasuna da jada hornikuntza-kateak optimizatzea eta produktuak robot eta ibilgailu autonomoen bidez entregatzea. Biltegi automatizatuak, entrega-droneak eta picking-robotak, adibidez, prozesuak arintzen eta eragiketa-kostuak murrizten ari dira.
Zer garapen aurreikusten da robotikarako Osasunaren sektorean?
Robotek lagundutako kirurgiatik hasi eta errehabilitaziorako exoeskeletoetaraino, robotika arreta medikoa eraldatzen ari da. Euskadin, adibidez, MAKO dugu, Gasteizko Kirurgia Artroskopikoko Unitatea (UCA) sortu zuen Mikel Sánchez doktorearen taldeko robot adimenduna. Aldakako eta belauneko protesiak ezartzen laguntzen die kirurgialariei, kalitate- eta eraginkortasun-estandar bikainekin. Gaixoak eta adinekoak zaintzeko robot laguntzaileak ere garatzen ari dira, eta merkatu hori goraka doa, munduko eskualde askotan biztanleria zahartzen ari baita. Boston Dynamics, Tesla eta Configurar AI enpresak, besteak beste, lan-inguruneetan zeregin konplexuak egiteko gai diren robot humanoideak garatzen ari dira. Aldi berean, robotak lekua irabazten ari dira zerbitzuen sektorean, aplikazioak baitituzte jatetxeetan, hoteletan eta bezeroarentzako arretan.
Azken urte honetan hazkunde positiboa izan dugu, 26 enpresa sortzaile izatetik 58 izatera igaro baikara.
Zer iritzi duzu robotika biguna delakoaz?
Robotika bigunak edo soft robotics-ek egitura biologikoak imitatzen dituzten diseinu eta material malguekin egiten du aurrera. Garapen horiei esker, objektu hauskorrak manipulatu daitezke zenbait industriatan, hala nola elikaduran, farmazia-industrian eta ehungintzan, baina, horrez gain, forma aldatzeko eta hainbat ingurunetara egokitzeko gaitasuna dutenez, mota horretako robotak ezin hobeak dira objektu delikatuekin edo gizakiekin interakzioa eskatzen duten zereginetarako.
Nekazaritza automatizatuaren arloan ere, robotikaren etorrerak etorkizun bat imajinatzera garamatza, non gizarteak kalitate handiko elikagaiez hornituko baitira baliabide gutxiago gastatuz, manipulazio minimoarekin eta landako ohiko lanari lotutako jarduera astun gutxiagorekin…
Ados nago. Nekazaritzan robotak erabiltzea funtsezkoa da elikagaien ekoizpen jasangarria hobetzeko. Eta, alde horretatik, traktore autonomoak, laboreak zaintzeko droneak eta uztarako beso robotikoak nekazaritza-errendimendua optimizatzen eta hondakinak murrizten ari dira.
Lanaren ikuspuntutik, eta baita ikuspegi etikotik ere, nola biziko dira pertsonak lan-eremuan eskubide eta betebeharrik izango ez duten robotekin?
Automatizazioak enpleguan eta lan-segurtasunean duen eragina gai nagusia da eztabaida globalean. Robotikako aurrerapenek arau-esparru argiak behar dituzte, inplementazio arduratsua eta giza langileekiko bizikidetza bermatzeko. Nolanahi ere, robotika eta automatizazioa industria eraldatzen ari dira, eta, gainera, bizi garen eta lan egiten dugun modua birdefinituko dute. Robot adimentsuagoak, moldakorragoak eta eskuragarriagoak helduta, galdera ez da horiekin batera biziko garen, baizik eta nola lortuko dugun integrazio eraginkorra eta etikoa gure egunerokoan.
Robotekin-eko bazkideek egunero partekatzen duten ezagutza propioaren arabera, R&A arloko aldeko eta kontrako errealitate batzuk aipa genitzake?
Gaur egungo teknologiari esker, ahalmen konputazional handiagoa dugu, edo, bestela esanda, sentsorika eta sistema konplexuagoak integratzea eskatzen duten teknologia berriak inplementatu ditzakegu, erabakiak hartzeko, botila-lepoak detektatzeko eta ezabatzeko, ziklo-denborak murrizteko eta prozesuak optimizatzeko denbora errealeko kalitate-monitorizazioaren bidez, bai eta ekoizpen-zelulen segurtasuna areagotzeko ere. Adibidez, eraginkortasuna eta produktibitatea handitzeaz ari gara, robotek atsedenik gabe lan egin baitezakete, erroreak murriztuz eta ekoizpena handituz; epe luzera kostu operatiboak murrizteaz ari gara (automatizazioak eskulanaren kostuak murrizten ditu eta materialen erabilera optimizatzen du); lan-segurtasun handiagoaz ere hitz egin dezakegu, zeregin arriskutsuez arduratzen diren makinekin eta istripuak murrizteaz eta lan-baldintzak hobetzeaz; edo pertsonalizazio masiboa (fabrikazio aditiboa eta automatizazio malgua bezalako teknologiekin, posible da ondasun pertsonalizatuak ekoiztea, kostuak nabarmen handitu gabe); eta, era berean, honako hauek ere nabarmendu ditzakegu elementu mesedegarri gisa: robotikak eta automatizazioak berrikuntza eta industria berrien garapena, logistikaren eta banaketaren optimizazioa (biltegi adimendunetatik hasi eta banaketa-dronetaraino) edo ondasun eta zerbitzuetarako irisgarritasun handiagoa; izan ere, ekoizpen-kostuak murrizteak eta prozesu eskuragarriagoak optimizatzeak aukera ematen dute.
Robotikak eta automatizazioak hainbat onura ekarri dituzte eraginkortasunari, segurtasunari eta prozesuen optimizazioari dagokienez, baina, aipatu duzun bezala, egia da, halaber, haien aurrerapenean badirela erronkak eta albo-ondorioak…
Egia da. Teknologia horiek sektore gehiagotan integratzen diren heinean, garrantzitsua da onartzea lan merkatuan, ekonomian eta, oro har, gizartean ere eragin kaltegarriak sor ditzaketela. Enpleguen desplazamendutik hasi eta menpekotasun teknologikoraino eta zibersegurtasunaren arriskuetaraino, automatizazioak estrategia egokiekin aurre egin behar zaien galderak planteatzen ditu.
Zein egoera txarretan jarriko zenuke azpimarra?
Testuinguru horretan, balio erantsi gutxiko lanpostu batzuk lekuz aldatuko lirateke, eskulan eta errutinazko lan asko robotek ordezten baitituzte, batez ere manufakturaren eta logistikaren sektoreetan. Azpimarratuko nukeen beste gap bat inplementazioaren hasierako kostu handia izango litzateke; izan ere, automatizazioak epe luzera kostuak aurrezten baditu ere, teknologian, azpiegituran eta gaikuntzan egindako hasierako inbertsioa debekagarria izan daiteke enpresa askorentzat. Trebetasunen arrakala eta egiturazko langabezia ere kontuan hartu beharko lirateke, teknologia berriak hartzeak prestakuntza espezializatua eskatzen baitu, eta langile askok ez dute egokitzeko beharrezkoa den hezkuntza jasotzeko aukerarik. Eta, azkenik, ez nuke ahaztuko zibererasoen aurreko zaurgarritasuna. Internetera konektatutako sistema automatizatuak eta robotak hackeatu egin daitezke, eta hori arriskutsua da datuen eta eragiketen segurtasunerako. Horren guztiaren gakoa, beraz, alderdi horiek orekatzea da, politika egokien, hezkuntzaren eta lan-egokitzapenerako estrategien bidez, automatizazioak gizarte osoari mesede egin diezaion, desberdintasun esanguratsurik sortu gabe.
Zer aurkituko du Robotekin-en parte izatea erabakitzen duen enpresa edo zentro batek?
Antolaketa-eredu dinamikoa proposatzen da, domeinu teknikoetan oinarritua, horiek baitira automatizazioaren eta robotikaren sektorean berrikuntza eta garapena sustatzeko gune estrategikoa. Nukleo horren inguruan, Lantalde espezializatuak daude, sektorearen behar espezifikoei aurre egiteko diseinatuak, lankidetza eta ezagutzaren transferentzia sustatuz. Zeharkako zutabe gisa, Robotory, klusterraren laborategia. Lantalde guztiei laguntza teknikoa, baliabideak eta zerbitzuak eskaintzen dizkie, probak, trebakuntza eta teknologia aurreratuetarako sarbidea erraztuz, eta ekosistema hazteko funtsezko katalizatzaile gisa sendotuz.
Euskadiren etorkizun industrialak pertsonen eta roboten arteko elkarbizitza behar du?
Robotika gizartean gero eta nonahikoagoa den heinean, robotek enpleguan, pribatutasunean, segurtasunean eta ekitatean duten eraginari buruzko kezka etiko eta sozialak sortzen dira. Roboten garapenean eta erabileran erregulazioan eta etikan ikuspegi handiagoa izatea espero da, baita robotika arduratsua eta gizakia ardatz duena sustatzea ere. Etikaren barruan sartzen dira, besteak beste, roboten erantzukizuna eta erabaki etikoak hartzea, datuen pribatutasuna eta segurtasuna, sartzeko ekitatea eta automatizazioak enpleguan duen eragin sozioekonomikoa.
Eta erregulazioaren kasuan?
Roboten garapena, fabrikazioa eta erabilera gobernatzen duten lege, araudi eta estandarrez ari da. Teknologia robotikoak aurrera egin ahala, segurtasun-, pribatutasun-, erantzukizun- eta etika-kezkak landuko dituzten arau-esparruak ezartzeko lanean ari dira gobernuak eta erakundeak. Esparru horiek honako hauek izan ditzakete: robot industrialetarako segurtasun-betekizunak, espazio publikoetan droneak erabiltzeari buruzko araudiak, ikerketarako eta adimen artifiziala garatzeko jarraibide etikoak, eta automatizazioak lan-merkatuan duen eragina arautzeko politikak.
